De geschiedenis van de Dordse Kerk
Nieuw-Dordrecht en haar Hervormde kerk.
In 1850 kocht de directie van de Drentsche Veen- en Middenkanaal Maatschappij, gevestigd te Dordrecht twee door een zandtong gescheiden veengebieden aan om die via het Oranjekanaal te ontginnen.
Het kanaal bereikte wel het westelijk deel (Oranjedorp), maar om het oostelijk deel (het Smeulveen) te bereiken stuitte men op technische moeilijkheden. Om het oostelijk deel te bereiken moest de zandrug doorgraven worden. Achteraf was de maatschappij hier toch niet zo gelukkig mee.
Het gebied was voor het grootste gedeelte bedekt met hoogveen, het afgraven loonde niet de moeite. De aanleg van het Oranjekanaal door de zandtong lukte ook niet en de Maatschappij besloot om hun veengronden in Zuidoost-Drenthe weer te verkopen. In de Heerenstreek bij Nieuw-Dordrecht is een twintig eeuwen oude veenbrug opgegraven, een drie meter brede weg van balken en stammetjes door het veen.
Op de zandtong vestigden zich wat kleine boeren. De ontstane nederzetting werd door de Dordtse Heren Nieuw-Dordrecht genoemd. De boeren hielden zich bezig met de verbouw van boekweit, een gewas dat alleen op het hoogveen werd geteeld. Voor het verbouwen van boekweit pasten de boeren de zogenaamde brandcultuur toe. Met smeulende turfblokjes werden de akkers in brand gestoken. Als de brand uitgewoed was, waren de akkers bedekt met een laagje as, waarin de boeren het boekweitzaad uitstrooiden.
Nieuw-Dordrecht groeide langzaam. In 1874 werd de Hervormde Gemeente opgericht. De kerk is gebouwd in hetzelfde jaar. Het gebouw lijkt veel op de kerk in Nieuw-Amsterdam en zal waarschijnlijk in dezelfde periode en door dezelfde architect ontworpen en dezelfde aannemer gebouwd zijn. Het kan ook zijn dat de kerk door de “Commissie der kerkstichting in de veenen van Emmen en Sleen” is opgericht.
De kerk in Nieuw-Dordrecht staat aan de Vastenow afgeleid van Vaste, een wat merkwaardige naam, die weer is afgeleid van Vastenhouw. Hiermee werd aangegeven dat het veen hier erg vast was, waardoor de boekweitboeren grote moeilijkheden ondervonden bij het “openhouwen” van de grond.
Men neemt aan dat de toren in 1911 is gebouwd. Op de klok staat het jaartal 1911. Het interieur is eenvoudig. Op de preekstoel lag een prachtige oude statenbijbel uit circa 1637. Het is een niet bijzonder exemplaar en erg gehavend. Sinds de opheffing van de gemeente ligt deze bijbel op een lessenaar in de Protestantse kerk Eben Haëzer te Klazienaveen.
Het kerkgebouw is in 1978 gerestaureerd door vrijwilligers. Opvallend zijn de lage ramen waardoor je zo naar buiten kunt kijken.
De avondmaalstafel is gemaakt van hout uit het veen. De kerk bezit een tinnen avondmaalsstel. De drie tinnen borden dragen verschillende merken.
Verder is er nog een avondmaalskan en twee avondmaalsbekers. Deze zijn bij de bouw van de kerk in 1874 aangeschaft. Het doopbekken in de houten doopbekkenhouder is van zilver. Er staat een zilvermerk met de letters VK, met daarboven een halve maan en twee bolletjes. Deze atributen liggen nog steeds in de kerk.
Op 22 januari is de Hervormde gemeente gefuseerd met de Gereformeerde gemeente te Klazienaveen tot een Protestantse gemeente. Toen is de kerk in Nieuw Dordrecht overgedragen aan de Stichting Dordse kerk, met als doel de gebouwen te bewaren voor het dorp en het nageslacht.
Voor meer informatie verwijzen wij u graag naar de website van de stichting Collectie Brands.
In de kerk van voor de restuaratie in 1978 stond er nog een “echt kerkorgel”” op de orgelvloer.
Na de restauratie van 1978 is er een prachtige ballustrade gemaakt, precies onder de trekstang. Daarom was er geen ruimte meer voor de orgel.